Paszport, który dla osoby mieszkającej w Polsce jest przepustką do świata, dla Hadii jest tylko nic nie znaczącym dokumentem. Kraj, w którym się urodziła i z którego zmuszona była uciec przeszedł wiele politycznych przemian. Dziś mieszka samotnie w Libanie, z którego nie może wyjechać.
Liban, 2022.
Fot. Agata Grzybowska
Urodziłam się w roku Nakby[1], w 1948 roku. Moją ojczyzną jest Hajfa w Palestynie. Kiedy miałam czterdzieści dni, moi rodzice zabrali mnie i wyjechali do Syrii. Miałam dom, pracowałam w UNRWA, studiowałam prawo. Dziś mam siedemdziesiąt cztery lata. Pewnego dnia rozejrzałam się wokół siebie i okazało się, że nie mam nic.
Dziś Hadia mieszka w Libanie. „W ostatnie lato byłam sama. Byłam bardzo chora. Upadłam na ziemię z powodu wysokiego ciśnienia krwi i straciłam pamięć. Na wszelki wypadek dałam klucze od swojego domu sąsiadom”, mówiła. „Gdybym była silna, nie miałabym z tym kłopotu. Albo gdyby mój mąż był ze mną. Ale jestem stara i słaba. Moje dzieci wyjechały. Jedna z córek poleciała z Libanu do Egiptu, później przez wodę do Włoch, trwało to sześć dni. Druga córka – Suad – załatwiła transport z Włoch do Austrii. Z Austrii trafiła do Szwecji i tam została. Brat – Bassel – opuścił kraj samolotem. Został aresztowany w Holandii. Chciał pojechać do Austrii do siostry, ale mu się nie udało”.
Rodzina Hadii próbowała wydostać matkę z Libanu – opłacili drogiego prawnika, ale ten tylko wziął pieniądze, nie pomógł. Potem kilkukrotnie aplikowała o wizę Schengen. Odmówiono ze względu na jej palestyński paszport. Usłyszała: „To nie jest prawdziwy paszport”. A to jedyny dokument, który posiada.
Rodzice mojego męża zginęli na morzu podczas podróży z Palestyny do Jordanii, kiedy on miał trzy miesiące. Utonęli. Kilkadziesiąt lat później historia zatoczyła koło. 6 września 2014 roku mój mąż utonął na Morzu Śródziemnym, na pokładzie statku było dwustu Palestyńczyków. Jego podróż przebiegała z Syrii przez Egipt do Gazy. Tej nocy zadzwonił do mnie i to była nasza ostatnia rozmowa.
[1] Nakba określana jest również jako katastrofa palestyńska. W 1948 roku podczas Wojny Palestyńskiej (1947–1949) wysiedlono około siedmiuset tysięcy Palestyńczyków i zniszczono ponad pięćset tysięcy arabskich wiosek. Nakba jest momentem historycznym w dziejach świata, kiedy nastąpiło trwałe rozbicie palestyńskiego społeczeństwa, wymazanie geograficzne, odmowa prawa powrotu Palestyńczyków na ich historyczne ziemie i utworzenie stałych obozów dla uchodźców palestyńskich. (zob. https://en.wikipedia.org/wiki/Nakba)
